München anders ontdekken: verborgen schatten, bijzondere musea, geheime tuinen

De Friedensengel staat aan de oevers van de Isar en herinnert aan het einde van de oorlog van 1870–71. Een brede trap leidt naar de zuil, stijgend over meerdere niveaus. Bovenaan staat een gouden engelfiguur die je al van ver ziet. Het terras biedt uitzicht over de stad en de rivier. Bewoners komen hier wandelen of zitten op de treden, vooral op warme avonden. De omgeving is rustig, met huizen uit het begin van de eeuw in de nabijgelegen straten.

Slot Nymphenburg herbergt in zijn voormalige stallen een uitgebreide verzameling historische rijtuigen en sleden van de Beierse koningen. De vergulde ceremoniekoetsen die de familie Wittelsbach gebruikte bij officiële gelegenheden staan naast de reisrijtuigen gebouwd voor lange afstanden. De zalen tonen ook draagzetels, tuigen en de sleden die in de winter door de besneeuwde straten van München gleden. Je ziet hoe versierd deze voertuigen waren en hoe het dagelijks leven aan het hof georganiseerd was. De tentoonstelling is rustig, er komen minder bezoekers dan in de hoofdvertrekken van het slot.

De galerij Lenbachhaus bewaart een van de belangrijkste collecties Duitse expressionistische schilderkunst uit het begin van de 20e eeuw, met een bijzondere focus op de werken van de kunstenaarsgroep Der Blaue Reiter, die in München werd opgericht en hier een groot deel van hun werk creëerde. Het museum toont ook werken uit eerdere periodes van de Münchense kunst, van de 19e eeuw tot vandaag, in een gebouw dat oorspronkelijk diende als woonhuis van schilder Franz von Lenbach en later tot museum werd omgebouwd.

Deze kerk werd midden in de 18e eeuw door de gebroeders Asam gebouwd als privégebedsplaats en toont alle kenmerken van de barokke kunst. De gevel voegt zich in een smalle huizenrij, terwijl het interieur gevuld is met fresco's, stucwerk en vergulde figuren. Het licht valt binnen door ovale ramen en versterkt het theatrale effect van de decoratie. De familie Asam woonde in het aangrenzende huis, en de kerk was aanvankelijk voor eigen gebruik voordat hij voor het publiek werd opengesteld. De ruimte is klein, maar de dichtheid van ornamentale details maakt het bezoek een onderdompeling in de barokke beeldwereld.

Het Haus der Kunst ligt aan de zuidrand van de Engelse Tuin en toont wisselende tentoonstellingen over kunst uit de 20e en 21e eeuw. Het gebouw stamt uit de jaren 1930 en werd later omgevormd tot ruimte voor internationale hedendaagse kunst. Binnen strekken zich brede zalen met hoge plafonds uit, waar installaties, schilderijen, foto's en videokunst uit verschillende landen en perioden te zien zijn. Het programma wijzigt meerdere keren per jaar. Wie geïnteresseerd is in stromingen naast het expressionisme vindt hier tentoonstellingen die vaak experimentele of politieke standpunten belichten. Het gebouw zelf herinnert aan de tijd van zijn ontstaan, maar vervult nu een heel andere functie.

Deze rozentuin ligt in het westelijk stadsdeel en biedt een rustige plek om uit te rusten. Meer dan 500 soorten bloeien hier van mei tot oktober in alle kleuren. De paden slingeren door verzorgde perken, langs bankjes en kleine grasveldjes. Bewoners komen er lezen of een pauze nemen na het werk. De tuin hoort bij het grotere Westpark, maar voelt als een afzonderlijke ruimte tussen weiden en oude bomen. Op warme dagen ruikt de lucht naar bloemen en hoor je vooral vogelzang. Het is een rustig plekje weg van de gebruikelijke routes door München.

De Eisbachwelle is een kunstmatige staande golf in de Engelse Tuin die het hele jaar door surfers uit de hele stad en daarbuiten aantrekt. De beek stroomt uit een betonnen kanaal aan de zuidrand van het park, en de stroming vormt daar een permanente golf waarop ook in de winter gesurfd kan worden. Het water is koud, de golf is steil, en surfers staan vaak in de rij langs de oever. Veel wandelaars blijven staan om te kijken, en het schouwspel is een vast punt geworden dat laat zien hoe de stad haar waterlopen gebruikt en waar sport en stadsleven elkaar kruisen.

De drie musea aan de Königsplatz tonen antieke beelden, vazen en gouden sieraden uit de Griekse en Romeinse tijd, van de 8e eeuw v.Chr. tot de 5e eeuw n.Chr. De collecties zijn verdeeld over de Glyptotheek, de Staatscollecties van Oudheden en het Staatsmuseum voor Egyptische Kunst. Je ziet er beelden, reliëfs, keramiek en voorwerpen uit het dagelijks leven van de oudheid. De gebouwen zelf dateren uit de 19e eeuw en vormen samen met het plein een neoclassicistisch geheel. De tentoonstellingen zijn ingedeeld naar periode en thema. Dit deel van München toont een andere kant van de stad, ver van de biertuinen en de Marienplatz.

Dit openbare overdekte zwembad geopend in 1901 combineert sport en architectuur in een van de mooiste zwemvoorzieningen van Europa. Het Müller'sche Volksbad heeft verschillende baden onder hoge gewelfde plafonds, omgeven door Art Nouveau decoratie, gekleurde glas-in-loodramen en handgeschilderde tegels. Mensen komen hier om te zwemmen, maar ook om de sfeer van een historisch badhuis te ervaren. De sauna's en stoombaden bevinden zich in de kelder. Gelegen langs de rivier de Isar, op een paar stappen van de oude stad, worden de baden bezocht door inwoners van München van alle leeftijden. Het is een plek waar het dagelijks leven en erfgoedbehoud op natuurlijke wijze samenkomen.

Het theater van de Residenz hoort bij de minder bezochte culturele plekken van München, hoewel er regelmatig Duitstalige stukken en voorstellingen worden gegeven. De zaal bewaart de sfeer van een andere tijd met zijn decoratie en omgeving. Binnen deze verzameling vertegenwoordigt deze plek de culturele kant van München die verder gaat dan de grote festivals of de opera. Men komt hier om theater te zien in een historisch decor, ver van de gebruikelijke routes.

Deze ronde tempel staat op een heuvel in de Engelse Tuin en biedt uitzicht over de bomen en weiden van het park. De tien zuilen dragen een koperen dak dat groen glanst in het zonlicht. Bezoekers komen hier om op de treden te zitten, mensen te kijken of gewoon even te pauzeren. Op warme dagen is het gazon rond het bouwwerk levendig, met groepen die picknicken of muziek maken. De tempel werd begin 19e eeuw gebouwd en dient sindsdien als ontmoetingspunt. Vanaf hier zie je het park in zijn volle omvang, zonder verkeer of stadslawaai.

Deze historische botanische tuin werd in de 19e eeuw aangelegd als onderzoeks- en onderwijslocatie, daarna heringericht als openbaar park. Het terrein toont nu een Engelse landschapstuin met oude bomen, brede gazons en kleine vijvers die rust bieden midden in de stad. In het centrum staat een glazen paviljoen met ijzeren geraamte, gebruikt voor concerten en tentoonstellingen. Je ziet Münchners op bankjes zitten, langs het water wandelen of in het gras lezen. Het café aan de rand biedt eenvoudige snacks voor een pauze in het groen. Deze botanische tuin spreekt niet alleen plantenliefhebbers aan maar iedereen die een rustig hoekje zoekt weg van drukke straten.

Het Riem Arcaden is een winkelcentrum aan de oostkant van de stad, gebouwd op het terrein van de voormalige luchthaven. Er zijn ongeveer 120 winkels verspreid over meerdere verdiepingen, van modezaken tot elektronicawinkels. Op de begane grond vind je een foodcourt met verschillende restaurants. Als je een pauze nodig hebt, kun je op de banken in de centrale hal gaan zitten. Bewoners komen hier vaak in het weekend als het druk wordt. De architectuur is functioneel, met brede gangen en veel daglicht door dakramen. Buiten zie je grote parkeerterreinen die naar het beurscomplex en het Riemerpark leiden.

De Bavaria Filmstadt opent de coulissen van een van de grootste filmproductielocaties in Europa. Dit studiocomplex aan de zuidkant van de stad werd in de jaren 1920 opgericht en heeft sindsdien honderden films en series voortgebracht. Een rondleiding voert langs originele decors, toont rekwisieten uit bekende producties en legt uit hoe speciale effecten ontstaan. In sommige zones kun je zelf voor de camera staan of rondlopen door nagebouwde filmsets. De locatie onthult de technische kant van cinema, van make-up over geluidstechniek tot de trucs waarmee regen of wind worden gecreëerd. Voor bezoekers die geïnteresseerd zijn in film biedt de Bavaria Filmstadt een blik achter de schermen van de droomfabriek.

Kasteel Blutenburg ligt in het westelijke deel van München, omgeven door water en weilanden. Dit middeleeuwse gebouw uit de 15e eeuw herbergt nu een internationale jeugdbibliotheek. De gotische kapel in de binnenplaats bewaart haar oorspronkelijke muurschilderingen en altaren. Je bereikt het terrein via een kleine brug. De plek trekt vooral lezers en gezinnen. De zalen ademen rust, weg van het stadscentrum. In de zomer openen de ramen naar het groen en kun je op de bankjes buiten zitten.

De Sint-Michaëlskerk werd gebouwd tussen 1583 en 1597 en is de grootste renaissancekerk ten noorden van de Alpen. Binnen rust het graf van koning Lodewijk II van Beieren. De kerkruimte toont een wit tongewelf dat behoort tot de breedste van zijn soort in Europa. De gevel volgt de stijl van Italiaanse jezuïetengebouwen. In de vorstencrypte zijn ook andere leden van het huis Wittelsbach begraven. De kerk ligt in het voetgangersgebied tussen Karlsplatz en Marienplatz.

De militaire begraafplaats van München beslaat het noordelijke deel van het Westfriedhof. Hier liggen soldaten uit verschillende landen begraven die vielen tijdens beide wereldoorlogen. De grafvelden zijn geordend naar nationaliteit en omvatten onder andere Franse, Britse, Russische en Italiaanse grafstenen. Het terrein werd na 1945 aangelegd. De begraafplaats trekt weinig bezoekers en biedt een plek voor stille bezinning. Eenvoudige kruisen en gedenksteen staan in rijen over het terrein verspreid. De toegang verloopt via een aparte ingang vanaf het Westfriedhof.

Deze loggia staat aan het zuidelijke einde van de Odeonsplatz en werd gebouwd tussen 1841 en 1844, geïnspireerd op een Florentijns voorbeeld. De Feldherrnhalle eert belangrijke bevelhebbers van het Beierse leger en toont standbeelden van Tilly en Wrede, samen met reliëfs die militaire gebeurtenissen herdenken. Tijdens het naziregime diende het als gedenkplaats voor de mislukte staatsgreep van 1923, wat het tot een politiek geladen plek maakte. De open hal met zijn drie bogen biedt een rechtstreeks zicht op de Theatinerkirche en de Residenz. Vandaag staat het bouwwerk rustig tussen de voetgangers die het plein oversteken, zonder dat zijn vroegere symbolische rol nog voelbaar is in het dagelijks leven.

Dit barokke gebouw uit de 18e eeuw staat in het park van Nymphenburg en diende de koninklijke familie als privé badruimte. Binnen strekt zich een groot bassin uit, omringd door vergulde muurdecoraties en schilderijen. Het gebouw toont hoe de adel hun vrije tijd doorbrachten en welke rol water en architectuur in hun dagelijks leven speelden. De zalen zijn versierd met spiegels en exotische motieven die de smaak van die tijd weerspiegelen.

Dit museum in het westen van München laat zien hoe de aardappel de cultuur en economie van Europa heeft gevormd. De tentoonstelling brengt schilderijen, prenten, documenten en alledaagse voorwerpen samen die onthullen hoe de knol vanaf de 16e eeuw een basisvoedsel werd. Je ziet afbeeldingen van de aardappel in de kunst, leert over hongersnoden en aardappeloorlogen, en ontdekt hoe teeltmethoden door de eeuwen heen veranderden. Het museum ligt buiten de grote toeristenstromen en biedt een ongewone blik op een voedsel dat vandaag gewoon lijkt.

Dit museum toont jachtwapens, vallen en vistuig uit verschillende eeuwen. De collectie omvat opgezette dieren van de plaatselijke fauna en oude visserij-uitrusting. De zalen bevinden zich in een historisch gebouw in het centrum van München. Het museum documenteert hoe jacht en visserij zich in de loop der tijd in Beieren ontwikkelden. De tentoonstelling spreekt bezoekers aan die geïnteresseerd zijn in ambacht, traditie en natuurgeschiedenis. Je ziet gereedschap van hout en metaal, netten van oude materialen en geweren uit verschillende periodes. De sfeer blijft rustig omdat weinig toeristen hier komen.

Villa Stuck werd in 1898 gebouwd door de schilder en beeldhouwer Franz von Stuck als woning en atelier. De binnenruimtes bevatten Art Nouveau-meubels, beschilderde wanden en plafonds, en werken van Stuck uit verschillende periodes. Het huis werkt nu als museum en toont naast de historische kamers ook wisselende tentoonstellingen van hedendaagse kunst in een moderne uitbreiding.

Dit museum documenteert de geschiedenis van de joodse gemeenschap van München van 1229 tot vandaag aan de hand van objecten, foto's en documenten. De permanente tentoonstelling toont joodse tradities en religieuze gebruiken in een gebouw dat in 2007 aan de St.-Jakobs-Platz werd geopend, naast de nieuwe hoofdsynagoge.

Dit monument aan de Ludwig Maximilian Universiteit herdenkt de studentenverzetsgroep die tussen 1942 en 1943 met pamfletten tegen het naziregime vocht. De gezusters en broer Scholl en hun metgezellen werden hier gearresteerd nadat ze pamfletten in de universiteit hadden verspreid. Een bronzen sculptuur ligt op de vloer van het atrium en markeert waar de pamfletten ooit vielen. Het monument staat in een gebouw waar studenten vandaag de dag nog steeds doorheen lopen. De stilte binnenin contrasteert met het gewicht van de gebeurtenissen die hier plaatsvonden.

Het Praterinsel ligt tussen twee armen van de Isar en herbergt kunstgalerijen, ateliers en een voormalige waterkrachtcentrale. Het oude industrieterrein biedt groene ruimtes om te wandelen en even op adem te komen van de stad. Het eiland toont een kant van München waar kunst en industriële geschiedenis elkaar ontmoeten in een rustige sfeer.

Het Valentin-Karlstadt-Musäum toont het dagelijks leven en het werk van Karl Valentin, een komiek uit München, en zijn partner Liesl Karlstadt. Je ziet persoonlijke voorwerpen, toneelrekwisieten, foto's en korte filmfragmenten. De zalen lijken op een rariteitenkabinet vol vreemde objecten en woordspelingen. De sfeer blijft speels en een beetje absurd, in de geest van beide kunstenaars. Het museum bevindt zich in een van de torens van de Isartor en hoort bij de kleine adressen die München vertellen buiten de gebruikelijke routes.

De Alte Pinakothek toont Europese schilderijen uit de 14e tot de 18e eeuw. De route leidt door zalen met werken van Dürer, Rembrandt, Rubens en andere meesters van de Renaissance en de Barok. De collectie omvat Vlaamse, Nederlandse, Italiaanse en Duitse schilderkunst. Het gebouw zelf werd midden 19e eeuw gebouwd om de koninklijke kunstschatten te huisvesten en behoort tot de oudste musea van München.

Dit bronzen beeld staat sinds 1850 op de Theresienwiese en werd gemaakt door Ludwig Schwanthaler. De figuur is ruim 18 meter hoog en stelt Beieren voor als een vrouwelijke gedaante. Bezoekers kunnen via een trap binnenin naar het hoofd klimmen en door kleine openingen naar de weide beneden kijken. Rondom het beeld staat een eregalerij met Dorische zuilen die bekende Beieren eert. De ruimte vult zich met feesttenten tijdens het Oktoberfest, maar voelt open en rustig buiten die periode. Het beeld behoort tot de symbolen van de stad, hoewel het minder bezoekers trekt dan andere monumenten in het centrum.

De manufactuur werd opgericht in 1747 en maakt nog steeds porselein met de hand. In de ateliers zien bezoekers draaiers, modelleurs en schilders aan het werk. Elk stuk doorloopt verschillende fases, van het vormen van de klei tot het aanbrengen van kleuren en de uiteindelijke bakking. De technieken volgen methoden die al eeuwenlang worden gebruikt, en veel mallen dateren uit de beginjaren. Naast de werkplaatsen is er een tentoonstellingsruimte met historische en hedendaagse stukken. Het gebouw staat in de paleisrotonde van Nymphenburg, omgeven door lanen met bomen en groene zones.

Het Museum voor Mens en Natuur neemt een vleugel van het slot Nymphenburg in en toont natuurhistorische verzamelingen die vaak verrassen. De zalen onderzoeken de relaties tussen mens, dieren en planeet op een manier die iedereen aanspreekt, zonder te ingewikkeld te worden. Je ziet opgezette dieren, geologische formaties, interactieve stations over het menselijk lichaam en vitrines over het ontstaan van de aarde. De tentoonstelling is helder opgezet en brengt wetenschappelijke begrippen over via concrete voorbeelden. Gezinnen waarderen dit museum, maar het staat ook op deze lijst omdat het een rustigere optie biedt dan de bekendere instellingen van de stad. Het ligt direct naast de pronkzalen en het rijtuigenmuseum, maar blijft minder zichtbaar voor bezoekers. De ligging binnen het slot geeft de zalen een bijzondere sfeer: oude architectuur ontmoet moderne presentatie. Wie naar München komt met interesse in natuur, wetenschap of gewoon goed gemaakte tentoonstellingen vindt hier een plek die afwijkt van de gebruikelijke routes.

Hirschgarten Royal ligt in het westen van München in een bospark uit de 18e eeuw. Het verblijf herbergt meerdere damherten die bezoekers door het hek kunnen bekijken. De biertuin biedt ruimte voor enkele duizenden gasten en ligt onder oude kastanjebomen. Je kunt aan lange houten tafels zitten, pretzels en varkensschenkel bestellen of je eigen eten meenemen. Brouwerij Augustiner schenkt hier haar bier. Op zomerse weekenden komen gezinnen uit de hele stad hier eten tussen de bomen en dieren. Het park is ruim, met grasvelden en wandelpaden. Hirschgarten ontstond als koninklijk jachtgebied en heeft nu nog steeds dit bosachtige karakter.

Dit park loopt langs de Isar aan de oostkant van de oude binnenstad. Er staan beelden, verzorgde gazons en rijen bomen die schaduw bieden. De plek verbindt groene ruimtes met paden langs de rivier, waar bewoners vaak hardlopen of uitrusten. De Maximiliansanlagen bieden een rustige omgeving buiten de hoofdroutes voor toeristen en zijn geschikt voor een wandeling met uitzicht op het water.