Al eeuwenlang doorkruisen pelgrimsroutes Europa en brengen reizigers naar stille plaatsen voor bezinning en gebed. Middeleeuwse paden zoals de Camino de San Salvador steken de bergen over en verbinden kathedralen in Spanje, terwijl de Via Francigena van Canterbury naar Rome gaat en vier landen doorkruist. Deze oude routes lopen door dorpjes, op heuvels gelegen abdijen en heiligdommen waar mensen tot op de dag van vandaag naartoe gaan. Elk plaats vertelt een deel van de religieuze geschiedenis van Europa. In Montserrat hangt een benedictijner klooster uit de 11e eeuw aan de rand van de berg en bevat een gerespecteerde afbeelding van de Zwarte Madonna. In Padua trekt de romaanse-gotische basiliek uit de 13e eeuw pelgrims die bij het graf van Sint-Antonius willen bidden. In Walsingham verwelkomt een Engels dorp twee Mariakerken, één anglicaans en één katholiek. Ze getuigen van een traditie van devotie die teruggaat tot de Middeleeuwen. Van Spanje tot Italië, van Frankrijk tot Engeland, deze plaatsen houden de gebruiken en herinneringen levend die het Europese geloof gevormd hebben.
Canterbury, Engeland
Deze historische pelgrimsroute verbindt Canterbury met Rome en doorkruist vier landen: Engeland, Frankrijk, Zwitserland en Italië. Het pad volgt middeleeuwse wegen die pelgrims al eeuwenlang bewandelen om het graf van de apostelen te bereiken. Onderweg loopt de route door dorpen, kloosters en kerken waar wandelaars onderdak en spirituele rustpunten vinden. De Via Francigena steekt de Alpen over bij de Grote Sint-Bernhardpas en leidt vervolgens door de valleien van Lombardije en Toscane naar Rome.
Barcelona, Spanje
Deze benedictijner abdij uit de 11e eeuw staat op 720 meter hoogte in de bergen en herbergt een beeld van de Zwarte Madonna. Pelgrims komen al eeuwenlang om dit vereerde houten beeld te zien, dat in de basiliek boven het hoofdaltaar wordt bewaard. Het pad omhoog gaat door scherpe rotsformaties en kale bergtoppen voordat het kloostercomplex wordt bereikt met zijn kerken, kapellen en kloostergebouwen. Binnen in de basiliek is de sfeer stil, en bezoekers kunnen zien hoe gelovigen voor het beeld blijven staan om te bidden. Het complex ligt tussen de getande toppen van Montserrat, en vanaf de terrassen kijk je uit over het Catalaanse platteland tot aan de kust. Wandelpaden verbinden de abdij met kleine kloosters verspreid in rotsnissen en langs bergkammen.
Padua, Italië
Deze Romaans-gotische kerk uit de 13e eeuw herbergt het graf van de heilige Antonius en trekt al eeuwen pelgrims aan. Het gebouw combineert ronde bogen met spitsbogen en wordt bekroond door acht koepels die het complex zijn herkenbare profiel geven. Binnen bevinden zich kapellen, altaren en kunstwerken gewijd aan de verering van de heilige. De basiliek staat in het hart van Padua en vormt een verzamelpunt voor gelovigen die hier komen bidden of het graf bezoeken. Een groot plein omringt het gebouw, waar pelgrims samenkomen en uitrusten.
Zaragoza, Spanje
Sinds de 17e eeuw staat deze kerk in Zaragoza op de plaats waar volgens de overlevering de Maagd Maria aan de apostel Jakobus zou zijn verschenen op een zuil. De barokke basiliek bewaart nog steeds die zuil uit de Romeinse tijd, bekroond met een klein Mariabeeld. Elke dag leggen gelovigen bloemen neer binnen in de kerk en kussen de zuil door een opening aan de achterkant van de kapel. Het gebouw beslaat een groot oppervlak en kan duizenden mensen ontvangen. Vier torens en een rij koepels vormen het silhouet van Zaragoza. In het hoofdschip hangen fresco's van Goya, en meerdere zijkapellen omringen de centrale ruimte. Rond 12 oktober komen veel pelgrims uit heel Spanje hierheen.
Atotonilco, Mexico
Het heiligdom van Atotonilco ligt buiten de stad San Miguel de Allende en trekt al sinds de 18e eeuw pelgrims aan. De kapellen en gangen van dit kerkcomplex zijn bedekt met fresco's die bijbelse taferelen, heiligen en religieuze symbolen in felle kleuren en volkse stijl uitbeelden. Deze muurschilderingen werden gedurende tientallen jaren door lokale kunstenaars gemaakt en bedekken vrijwel de gehele muren en gewelven. De kerk werd gebouwd als spiritueel toevluchtsoord en blijft vandaag een bestemming voor pelgrims die komen bidden en deelnemen aan processies.
Walsingham, Engeland
Het dorp herbergt twee nationale Mariabedevaartsoorden. De ene is anglicaans, de andere rooms-katholiek, beide met middeleeuwse wortels. De bedevaarttraditie gaat terug tot de 11e eeuw, toen een weduwe hier een visioen had van de Maagd Maria. Vandaag lopen oude bedevaartpaden door het vlakke platteland van Norfolk naar de twee heiligdommen, waar gelovigen van beide gezindten het hele jaar door komen. De straten zijn omzoomd met pelgrimsverblijven, kleine kapellen en winkels met devotionalia. Elk voorjaar komen duizenden samen voor een gezamenlijke voetbedevaart vanuit Londen.
Girona, Spanje
De smalle straten van deze middeleeuwse wijk in Girona herinneren aan de Joodse gemeenschap die hier van de 12e tot de 15e eeuw woonde. Stenen steegjes lopen tussen hoge huizen waarvan de muren eeuwen oud zijn. Kleine pleintjes openen zich tussen de gebouwen, en bogen overspannen de straten en verbinden het ene bouwwerk met het andere. Hier stond de synagoge, nu een museum. De wijk ligt in het hart van de oude stad, bij de kathedraal. Wie door deze straten loopt, ziet sporen van een gemeenschap die hier generaties lang bad, werkte en leefde voordat ze werd verdreven.
Frankrijk
Saint-Omer is sinds de middeleeuwen een plaats van verering in het noorden van Frankrijk. De kathedraal uit de dertiende eeuw torent boven de stad uit en combineert romaanse en gotische elementen. Het interieur is ruim en gevuld met natuurlijk licht. Gebrandschilderde ramen uit verschillende periodes geven kleur aan de ruimte. Het orgel stamt uit de zeventiende eeuw. Vlakbij staat de kerk La Capelle, een kleiner gebouw uit de veertiende eeuw. Pelgrims en reizigers doen hier al eeuwen halt op hun weg naar Santiago de Compostela.
La Salette-Fallavaux, Frankrijk
La Salette-Fallavaux ligt op een berghelling in de Alpen, waar katholieken geloven dat de Maagd Maria verscheen aan twee herderskinderen. De gebeurtenissen van 1846 leidden tot de bouw van een basiliek en verschillende kapellen die vandaag gelovigen uit verschillende landen trekken. Rond de kerk staan beelden en kruiswegstaties langs paden die door de hellingen lopen. De plaats is rustig en omgeven door natuur, met bossen en weiden in de buurt. De basiliek uit de 19e eeuw heeft twee torens en een lichtgekleurde gevel. Binnen zijn mozaïeken, gebrandschilderde ramen en altaren die het verhaal van de verschijning vertellen. Pelgrims komen hier om te bidden, kaarsen aan te steken of deel te nemen aan processies, vooral in de zomer en in september.
St. Andrews, Schotland
Deze middeleeuwse kathedraal uit de 13de eeuw staat aan de kust van Fife en was ooit de zetel van de aartsbisschop en het belangrijkste religieuze centrum van Schotland. De ruïnes herinneren aan de tijd dat St. Andrews het geestelijke hart van het land was en pelgrims uit heel Schotland aantrok. Hoge stenen muren en gotische bogen geven een indruk van de oorspronkelijke omvang van het gebouw, dat eeuwenlang gelovigen en reizigers verwelkomde. Tegenwoordig kun je het terrein te voet verkennen, terwijl de wind vanaf de zee komt aanwaaien en de stilte tussen de oude muren voelbaar wordt.
Lazio, Italië
Dit Benedictijnse klooster werd in de 6e eeuw gesticht en herbergt tot vandaag monniken. De Romaanse architectuur toont zich in stenen muren, rondbogen en een klokkentoren die boven het landschap uitsteekt. In de crypte bewaart een middeleeuws altaar relieken en een grafplaats die al eeuwenlang pelgrims trekt. De kerk houdt haar oorspronkelijke sfeer vast en nodigt uit tot stilte en gebed.
Sopeira, Spanje
Dit romaanse klooster uit de 11e eeuw staat in de Aragonese Pyreneeën en maakte ooit deel uit van een netwerk van religieuze gemeenschappen die zich in deze bergstreek vestigden. Het eenvoudige stenen gebouw toont nog middeleeuwse fresco's op de binnenmuren en oorspronkelijke steensnijwerken die getuigen van het vroegere belang van deze plek. Het bouwwerk is tegenwoordig onbewoond, maar de bewaarde details geven een beeld van het monastieke leven in dit afgelegen gebied. De weg erheen loopt door smalle dalen en dorpen die ook deel uitmaakten van de oude pelgrimsroutes over de Pyreneeën.
Vagharchapat, Armenië
De kerk van de Heilige Hripsime werd gebouwd in 618 en behoort tot de oudste christelijke bouwwerken van Armenië. Het gebouw volgt een kruisvormig grondplan met een centrale ruimte onder een koepel, omgeven door vier apsissen die naar de windrichtingen zijn gericht. De gevels bestaan uit gehouwen blokken tufsteen in roodtinten, die in de loop der tijd donkerder zijn geworden. Sculpturen en reliëfs in steen versieren de buitenmuren en tonen traditionele Armeense motieven. Binnen opent zich een heldere ruimte onder de koepel, verlicht door kleine ramen hoog in de wanden. De kerk staat in Vagharchapat, een stad die al eeuwen als religieus centrum fungeert en meerdere vroege christelijke gebouwen herbergt.
Europa
De pelgrimsweg naar Santiago leidt wandelaars sinds de middeleeuwen vanuit verschillende vertrekpunten in Europa naar de kathedraal van Santiago de Compostela, waar de relieken van de apostel Jacobus rusten. De routes doorkruisen Frankrijk en Spanje en verbinden Romaanse kerken, oude kloosters en kleine dorpen. Onderweg overnachten pelgrims in herbergen die al eeuwenlang reizigers ontvangen. Stenen kruisen, kapellen en bruggen markeren de paden en herinneren aan de lange geschiedenis van deze reis.